Linux sudo Komutu – Ayrıntılı Kullanım Rehberi

1. sudo Komutu Nedir?

sudo (superuser do) komutu, Linux ve Unix tabanlı sistemlerde yetkili kullanıcıların (genellikle root) izinleri ile komut çalıştırmasına olanak tanır.

Özellikle sistem dosyalarını değiştirme, paket yükleme, servis başlatma/durdurma gibi yönetici yetkisi gerektiren işlemlerde kullanılır.

su komutundan farkı:

su doğrudan kullanıcıyı değiştirirken,
sudo yalnızca belirtilen komutu yönetici yetkileri ile çalıştırır.

2. Temel Kullanım

sudo [seçenekler] komut

örnek

sudo apt update

Bu komut paket listesini günceller, ancak normal kullanıcı yetkisi ile çalıştırıldığında izin verilmez.

3. Sık Kullanılan Argümanlar

Argüman	Açıklama
-u <kullanıcı>	Belirtilen kullanıcı olarak komut çalıştırır
-k	Önceden girilen parolayı unutturur, tekrar parola ister
-l	Kullanıcının çalıştırabileceği komutları listeler
-v	Parola doğrulamasını yeniler (oturumu uzatır)
-b	Komutu arka planda çalıştırır
-s	Belirtilen shell ile komut çalıştırır
-i	root kullanıcısı olarak tam interaktif shell başlatır
-H	HOME ortam değişkenini hedef kullanıcının ev dizinine ayarlar

4. Örnek Kullanımlar

4.1. Yönetici Yetkisi ile Komut Çalıştırma

sudo systemctl restart nginx

Açıklama: nginx servisinin yeniden başlatılmasını sağlar.

4.2. Başka Bir Kullanıcı Olarak Komut Çalıştırma

sudo -u postgres psql

Açıklama: postgres kullanıcısı ile PostgreSQL terminalini açar.

4.3. Arka Planda Yönetici Yetkisi ile Komut Çalıştırma

sudo -b ./script.sh

Açıklama: Script’i root yetkisiyle arka planda çalıştırır.

4.4. Sudo Yetkilerini Listeleme

sudo -l

Açıklama: Kullanıcının çalıştırabileceği sudo komutlarını listeler.

4.5. Tam Root Shell Açmak

sudo -i

Açıklama: root kullanıcısı ile tam yetkili bir oturum açar.

5. sudoers Dosyası

sudo yetkileri /etc/sudoers dosyasında tanımlanır.
Düzenlemek için:

sudo visudo

Not: Yanlış düzenleme sistemde güvenlik sorunlarına veya erişim kaybına yol açabilir.

6. İpuçları

sudo ile çalıştırılan komutlar /var/log/auth.log dosyasına kaydedilir.
Parola girildikten sonra varsayılan olarak 5 dakika süreyle tekrar parola istenmez (bu süre timestamp_timeout ile değiştirilebilir).
Birden fazla komutu root olarak çalıştırmak için sudo -i ile oturum açmak daha pratiktir.